Miljonair worden met een gewone baan? Het klinkt wellicht wat surrealistisch in deze tijd, maar econoom en financieel-expert Oeds-Jan Postma (54) is ervan overtuigd dat het kan. De truc zit hem volgens de econoom in passief beleggen. Maar daar zijn wel wat voorwaarden aan verbonden. Waaronder een bescheiden leefstijl, bewustwording van geld, geduld én iets meer argwaan richting de financiële industrie.
Postma had namelijk ooit een ‘gewone baan’ en kreeg het voor elkaar om zijn vermogen te doen groeien. Geld fascineert hem op de een of andere manier, legt hij uit. „Ik keek vroeger Barbapapa. Dat tekenfiguur dat kon veranderen in een brug, vliegtuig of wat dan ook. Voor mij heeft geld dat Barbapapa-effect. Het zweeft nog en later kun je besluiten wat je ermee gaat doen. Of je het uitgeeft aan een nieuwe fiets, loodgieter, vakantie of wat dan ook. Maar ik heb ook een grote interesse in beleggen. Het idee dat je met geld geld kunt maken, vind ik fascinerend.” Eerder sprak Metro met de Belgische geld-expert Charlotte van Brabander over de verschillende geldtypen.
Financieel onafhankelijk worden
Postma vertelt dat hij rond zijn dertigste geïnspireerd raakt door een fenomeen, dat tegenwoordig bekend staat als de FIRE-beweging, dat staat voor Financial Independence Retire Early (Financiële Onafhankelijkheid en Vroeg Pensioen). „Die denkwijze trok mij: financieel onafhankelijk worden. Ik ben altijd een vrijheidszoeker geweest. Mijn familie komt uit Friesland en we zijn vrijgevochten mensen die hun eigen gang gaan. Voor mij betekent vrijheid dat je baas bent over je eigen tijd. Dat werd dan ook mijn doel.”
De econoom berekent destijds dat hij zes ton nodig heeft om dat te bereiken. En wellicht klinkt dat streven voor sommigen als een flinke som geld. „Het ligt eraan hoe je het aanpakt. Het vreemde van geld is: het gaat steeds makkelijker en sneller. Om van 0 euro naar 25.000 euro te komen, is een forse stap. Maar van 25.000 euro naar 50.000 euro gaat al een stuk makkelijker. Bezit jij een ton? Dan werkt die ton al mee aan de tweede of zelfs derde ton. Ik had steeds meer resultaat en kreeg er lol in. Toen werd het voor mij een soort sport. Eerst was die zes ton mijn streven, maar daarna bleek een miljoen ook haalbaar. Een magisch getal.”
Miljonair met een gewone baan
Hij schreef meerdere boeken, waaronder Miljonair met een gewone baan, over dit proces. Daarin leert hij je de eerste stappen richting financiële onafhankelijkheid te zetten. „Dit boek is bedoeld voor de mensen die dat zouden willen, maar het hoeft natuurlijk niet. Het is geen aansporing om miljonair te worden. Het boek is bedoeld om ons uit dat kleine denken te halen en meer kracht te geven. Want het kan écht. Veel mensen zullen dat op voorhand niet geloven. Maar dan treedt er eigenlijk self fulfilling prophecy in werking. Je gelooft niet dat je zoveel geld kunt krijgen, maakt je geld daarom sneller op, gaat loten voor de loterij kopen of trapt in quick fixes of zelfs een financiële scam. Je gaat dan precies de verkeerde dingen doen en daar wil ik mensen vandaan houden. Misschien ben je nu een dubbeltje, maar je kunt ook twee kwartjes of een euro worden. Als je maar geduld hebt en de juiste stappen zet.”
Hoe pakte Postma dat zelf aan? „Ik werkte in die tijd voor Unicef en was verantwoordelijk voor fondsenwerving. Daar ging ik minder geld verdienen en daardoor besloot ik op twee sporen te werken. Ik had een baan met een relatief laag salaris, maar het was wel een zinnig beroep. Dus besloot ik zelf serieus aan mijn financiën te gaan bouwen.”
Volgens de econoom heeft hij in die periode ook keuzes gemaakt die zijn financiële onafhankelijkheid vertraagden. „Het had trouwens nog sneller kunnen gaan. Maar in het begin was ik vooral bezig met vermogen opbouwen en beleggen op het klassieke spoor. Ik deed aan actief beleggen en boog me over aandelen, vanuit het perspectief als econoom. Toen heb ik heus wel wat opgebouwd, maar dat had veel sneller gekund.”
Bewustwording en bescheiden leven
Voordat we dieper ingaan op die effectievere vorm van beleggen, benadrukt Postma dat bewustwording óók een belangrijke rol speelt bij geld. „In de tijd dat mijn vermogen groeide, deed ik ook aan meditatie, las ik mindset-boeken en kwam ik in aanraking met de boeddhistische filosofie. Dat hielp mij. Sommige mensen, zo dacht ik voorheen ook, weten bijvoorbeeld een ton of twee ton te verdienen, maar kopen dan een jacht, dure auto of camper. Maar het leven draait niet om bezit, veel meer om ervaringen. Vanuit die visie maak je andere keuzes. Een belangrijk principe bij mij was dat ik al die dure spullen niet kocht. Ik ging me afvragen hoeveel geld ik écht nodig had voor mijn dagelijkse leven en waar ik gelukkig van werd. Ik kwam erachter dat veel ervaringen waar ik zelf lol aan beleef helemaal niet veel geld hoefden te kosten.” Eerder sprak Metro met geluksonderzoeker Daphne Dilling, die uitlegde wat ons geluksgevoel vergroot.
Hij vervolgt: „Ik probeer me van iedere aankoop, of het nu groot of klein is, bewust te zijn. En geld nooit gedachteloos uit te geven. Dat is heel belangrijk. Ik adviseer iedereen om eens een dag na te denken over later: wanneer wil je stoppen met werken? Dan kun je uitrekenen hoeveel geld je daarvoor nodig hebt en kun je bijvoorbeeld iedere maand 500 euro apart zetten. Het geld dat je overhoudt, kun je uitgeven. Leuk en zinvol leven kan ook met 2500 euro in de maand.”
Consuminderen en kritisch op financiële industrie
Volgens de econoom zit het ‘meer meer meer’-principe ons in deze maatschappij in de weg. „Zolang jij nog het idee hebt dat ‘meer’ ‘beter’ is, dan zit je ernaast. Dat zit ook in de verwachtingen van ouders, politiek of reclames verweven. Altijd maar meer, meer, meer. Zolang je vanuit dat ‘meer’-frame leeft en je denkt dat groei en materie je een completer mens gaan maken, dan blijf je slaaf van je bezit. Die verschuiving in mentaliteit is nodig. Meer is namelijk niet beter. Het gaat erom dat je herkent waar geluk werkelijk vandaan komt. En nee, dat moet je niet te oppervlakkig bekijken. Want een aankoop kan inderdaad ook een klein geluksmomentje geven, maar is vaak een korte termijn-beloning. Dat kan anders. Heb je een nieuwe auto nodig om je gelukkiger te voelen? Of kun je wellicht vaker je ouders bezoeken?”
Naast dat Postma in zijn boek pleit voor ‘consuminderen’ en gelukkiger worden met minder, haalt hij ook de rol van de financiële industrie aan en doet hij daar een aanklacht tegen. „Mensen worden namelijk besodemieterd, dom en onwetend gehouden. Het gros van de financieel adviseurs en reclames adviseren om te beleggen in huisfondsen of in complexe polissen bijvoorbeeld. De industrie moedigt aan tot actief beleggen. Daar zit een verdienmodel achter. Er zijn zoveel rookgordijnen en geld wordt veel te ingewikkeld en complex gemaakt. Soms is dat nodig, maar over het algemeen niet. Daar wil ik verandering in brengen. En helaas is er nog een industrietak ontstaan: hippe finfluencers die mensen lokken met zogenaamd slimme trucs en mooie beloftes over snelle rijkdom.”
Indexbeleggen
Volgens de econoom is er te weinig aandacht en reclame voor het zogenoemde indexbeleggen. En dat terwijl dat volgens hem de meest interessante vorm van beleggen is. Waarom? „Daar verdienen partijen te weinig geld aan. Sinds de jaren 80 en 90 is het onder professionals wel bekend dat indexbeleggen interessant is. Maar dat wordt zo lang mogelijk geheimgehouden. Het gemene van de financiële wereld is dat de belangen van verzekeraars of banken doorgaans precies omgekeerd zijn aan het belang van de consument. Dat is belangrijk om je te realiseren.”
Voor alle financiële leken onder ons: indexbeleggen? Postma legt het uit: „Er is een verschil tussen actief en passief beleggen. Actief beleggen is voor de mensen die denken dat ze ‘heel slim zijn’ of mensen inhuren die ‘heel slim zijn’. Je koopt aandelen op een aantrekkelijk moment omdat je gelooft dat ze gaan groeien, bijvoorbeeld in robots of AI. Veel beleggers investeren hun geld vervolgens in dat soort bedrijven, waardoor het tegenovergestelde effect ontstaat. Omdat iedereen belegt in robots, worden de aandelen van dat soort bedrijven heel duur en is het rendement laag. Je koopt precies de verkeerde dingen en moet ook nog de eventuele financiële adviseurs van dat rendement betalen.”
Passief versus actief beleggen
Postma: „Bij passief beleggen werkt het anders. Eigenlijk stel je: ‘Ik weet het niet. Ik doe mijn best en laat het los’. Dat sluit beter aan bij de boeddhistische blik die ik hanteer. Bij indexbeleggen weet je niet welke bedrijven groeien of welke aandelen goedkoop zijn. Je gaat uit van de markt. Je gokt niet op één bedrijf, maar op meerdere bedrijven. In Nederland is de AEX-index bekend, waar de grootste Nederlandse bedrijven onder vallen. Maar je hebt ook de STOXX Europe 600 met de grootste Europese bedrijven en er is bijvoorbeeld ook een wereldindex. Wat je bij indexbeleggen doet, is eigenlijk: ‘Doe mij al die bedrijven maar’. Daar zitten winnaars, maar ook verliezers bij. Sommige bedrijven blijven kwakkelen, maar gemiddeld genomen krijg je een mooi rendement. Je lift mee op de middenmoot, maar vooral op de winnaars uit die index. In theorie zou je, wat de actieve beleggers proberen te doen, die paar spelden uit een hooiberg kunnen vissen, maar dat lukt eigenlijk niemand.”
Passief beleggen en geduld zijn de truc volgens Postma. Volgens hem is 90 tot 95 procent van de Nederlanders technisch in staat om dat te kunnen. „Maar dan blijft wel ook de psychologie belangrijk. Je moet in staat zijn om het vol te houden en tegelijkertijd te realiseren waar echt geluk vandaan komt. Een grote groep denkt toch nog: ‘Leuk verhaal, maar ik wil eerst die nieuwe keuken en beleggen in iets dat snel resultaat levert’. Altijd weer die quick fix. Maar zo werkt het helaas niet.”
Financiële missers volgens econoom
Postma somt een aantal financiële missers op, die je volgens hem beter achterwege kunt laten:
1. Gratis advies
„Vaak stoppen mensen hun geld in een ‘black box’: producten die ze niet echt begrijpen. Ingewikkelde polissen, hippe coins of complexe beleggingen. Lees je goed in of schakel de hulp van een onafhankelijke adviseur in zodat je precies weet wat er met je geld gebeurt. Vaar nooit blind op je gevoel of op het advies van je collega’s. De beleggingswereld is een jungle vol met roofdieren die op jouw goede geld azen. Als het te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het dat ook.”
2. (Te veel) verzekeren
„Nederlanders zijn notoir verliesavers en kiezen te veel voor ‘veiligheid’. Verliesaversie in een psychologisch principe waarbij de angst voor verliezen zwaarder weegt dan het plezier van winnen. Ze zijn overal voor verzekerd en dekken zich in voor van alles en nog wat. Soms zelfs dubbelop. Ik zie bijvoorbeeld vaak dat freelancers wel een arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben, maar geen pensioen opbouwen.”
3. Spaarrekening (te weinig risico nemen)
„Veel mensen zetten al hun geld ‘veilig’ op een spaarrekening. Maar eigenlijk levert dat maar weinig op. Sterker nog: over vijftien jaar zal grofweg de helft dan verdampt zijn.”
4. Hypotheek aflossen
„Ik snap de denkwijze en nee, het is niet per se een slecht idee, maar er zijn vaak betere opties. Het aflossen van een hypotheek kun je doen, maar dan zit jouw geld in stenen. Dat bespaart je een paar procent en je maandlasten gaan omlaag. Maar je zou de euro’s die je gebruikt om je hypotheek af te lossen ook kunnen beleggen of in een deposito kunnen stoppen.”
5. Speculatief beleggen (te veel risico nemen)
„Er is ook een groep mensen die juist te veel risico neemt. Speculanten focussen vooral op prijsverandering en koersschommelingen en proberen daar snelle winst uit te halen. Dat gaat een tijdje goed, totdat het fout gaat.”
Waar begin je?
Stel: je overweegt net als Postma een stap richting financiële onafhankelijkheid. Waar begin je? „Voordat je geld belegt, is een noodpotje de eerste stap”, begint hij. „Zorg dat je een buffer achter de hand hebt. Daarna is het belangrijk, los van je hypotheekschuld, dat je van alle persoonlijke leningen of schulden af bent. Over schulden betaal je namelijk rendement voor anderen. Los alle schulden zo snel mogelijk af en zorg dus voor een noodpotje, dat is je startpunt.”
Hij vervolgt: „Daarna kun je jezelf afvragen: ‘Wanneer heb ik het geld nodig? En hoeveel risico kan ik nemen?’ Dan kun je overwegen een deel passief te beleggen. Maar ik raad ook aan om je enigszins te verdiepen in de materie. Lees er wat boeken over, bijvoorbeeld mijn andere boek Slapend Rijk. Zodat je begrijpt wat er achter de schermen met je geld gebeurt en welke risico’s daaraan verbonden zijn. Begin het liefst klein. Als je met kleine bedragen begint, kun je er langzamerhand aan wennen.”
Verantwoordelijkheid over geld
„En onthoud: ‘De grootste vijand van de gemiddelde belegger, is de belegger zelf’”, haalt Postma aan. „Als alles goed gaat en alle meters op groen staan, is iedereen blij. Maar er komt een tijd, en dat heb ik ook zelf een paar keer meegemaakt, dat alle tellers en meters diep in het rood staan. Daarom moet je een basisscenario hebben in dat soort gevallen. Denk goed na wat je waarin stopt. Ik kan ook niet voorspellen wat er gaat gebeuren, maar ik ken mezelf inmiddels wel. En ja, ik zag mijn saldo ook weleens 80.000 euro kelderen. Dat doet pijn hoor. Maar het leerde me wel om beter met de volgende crisis om te gaan omdat ik ervoer dat het ook weer goed kwam. Zet je geld aan het werk, schakel hulplijnen in maar wel op een manier die jij begrijpt. Uiteindelijk is het jouw geld en de verantwoordelijkheid daarvoor is en blijft van jou.”
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
