Deelnemers tijdens een protestmars tegen femicide. Met de mars willen de activisten het probleem van partnergeweld onder de aandacht brengen.
Foto: ANP / Lina Selg
Nederland kampt met een tekort van bijna 800 opvangplekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. Daardoor kunnen vrouwen in nood niet altijd direct worden opgevangen. Soms moeten hulpverleners noodgedwongen vragen of zij nog een dag kunnen wachten met vluchten, wat tot gevaarlijke situaties kan leiden.
Dat blijkt uit de Monitor Veilige Opvang 2022–2023 van Valente en de VNG, en uit gesprekken met betrokken organisaties met NU.nl.
Tekort aan 800 opvangplekken
In Nederland zijn momenteel 1024 opvangplekken, terwijl volgens het Verdrag van Istanbul minimaal 1 plek per 10.000 inwoners beschikbaar zou moeten zijn. Dat komt neer op ongeveer 1800 plekken. Kortom, er zijn zo’n 800 plekken tekort.
Onderzoeker Mijke Caminada van Valente zegt tegen NU.nl: „We moeten soms noodgedwongen vragen of vrouwen ook een dag later kunnen wegvluchten. De omstandigheden zijn heel ernstig als je bereid bent alles achter te laten en te vluchten. Je wil diegene dan niet vragen nog even vol te houden, maar vaak is het niet anders.”
Wachtlijst: vrouwen in onveilige situatie
De opvanglocaties zitten permanent vol. In 40 procent van de gemeenten is er een wachtlijst, waardoor vrouwen in een onveilige situatie niet altijd direct kunnen worden geholpen. Maaike Krielaart van Veilig Thuis vertelt dat medewerkers soms „urenlang aan het rondbellen zijn om een opvangplek te vinden, vaak zonder succes”.
Gemiddeld verblijven vrouwen veel langer in de opvang dan de bedoeling is. In de vervolgopvang is dat 259 dagen, mede door het gebrek aan betaalbare woningen. En dat werkt in de hele keten door. De nood- en crisisopvang raken overvol, waardoor steeds vaker wordt uitgeweken naar hotels of vakantieparken. In 2023 werden 193 vrouwen en kinderen daar tijdelijk opgevangen.
Volgens Nelleke Westerveld van kennisinstituut Movisie is dat geen structurele oplossing. „Een opvanglocatie biedt meer dan alleen een bed. Daar is professionele begeleiding beschikbaar die essentieel is voor herstel. In een hotelkamer is die hulp beperkt.”
Terugkeer naar huis is gevaarlijk
Het gebrek aan goede opvangplekken zorgt er ook voor dat vrouwen soms besluiten terug te keren naar de onveilige thuissituatie. Caminada zegt dat vrouwen in hotels vaak in een kleine kamer zitten, waar ze om veiligheidsredenen niet zomaar uit mogen.
„Je hebt al zoveel zorgen, en dan word je ook nog eens in een kleine kamer geplaatst. Hoe functioneer je dan nog normaal op je werk of zorg je goed voor je kinderen?” Westerveld zegt daar het volgende over: „Ze zijn dan misschien fysiek veilig in zo’n hotelkamer, maar kunnen zich tegelijk ook verloren voelen als ze niet de juiste hulp krijgen.”
Toenemende aandacht voor femicide
Dat er tekorten zijn in de vrouwenopvang, is zeer kwalijk én vooral gevaarlijk. In Nederland worden jaarlijks tientallen vrouwen vermoord door hun (ex-)partner. Deze vorm van moord staat bekend als femicide. Elke acht dagen komt een vrouw op deze manier om het leven. Het onderwerp kreeg onlangs weer hernieuwde aandacht, na de brute moord op de 17-jarige Lisa. En doordat in korte tijd meerdere vrouwen werden vermoord door hun ex-partner.
Hulporganisaties benadrukken dat snelle en veilige opvang cruciaal is om deze fatale escalaties te voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat het moment van vertrek uit een gewelddadige relatie vaak het meest gevaarlijke moment is. Als vrouwen niet direct terechtkunnen in een opvang, lopen ze extra risico. Maar zelfs in de vrouwenopvang zijn ze niet altijd veilig. Zo werd een vrouw vermoord door haar ex, die in een blijf-van-mijn-lijf-huis verbleef.
Het demissionaire kabinet maakte op Prinsjesdag bekend dat er vanaf 2026 jaarlijks 12 miljoen euro beschikbaar komt voor extra opvangplekken. Volgens Caminada is dat genoeg voor ongeveer 150 extra plekken. „Maar dat is nog maar het begin”, benadrukt ze. „De vrouwenopvang moet weer beschikbaar en toegankelijk worden. Daarvoor zijn structureel meer plekken nodig en daar zijn we nog lang niet.”
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
