De Eurostar.
Foto: ANP
Het kiezen van het juiste vervoermiddel voor een citytrip kan best een uitdaging zijn: ga je met de trein of toch met het vliegtuig? De trein wordt door veel mensen gezien als de milieuvriendelijkste optie. Toch kiezen mensen met een beperkt budget vaak alsnog voor het vliegtuig.
Hoe kan dat? Waarom is een enkeltje naar een Europese stad met het vliegtuig vaak een stuk goedkoper dan een treinreis? De prijzen van vliegtickets liggen in veel gevallen namelijk aanzienlijk lager dan die van internationale treinen.
Goedkoper vliegen naar je bestemming
De Universiteit van Nederland zocht uit waarom vliegen vaak goedkoper is. Veel mensen pakken, nu de vakantie in aantocht is, het vliegtuig naar een zonnige bestemming. De trein wordt daarbij vaak gezien als het duurzamere alternatief. Mobiliteitsexpert Carlo van de Weijer van de TU Eindhoven: „Je hoort mensen vaak zeggen dat de lagere prijzen komen doordat de luchtvaart nauwelijks belasting betaalt. Daar zit een kern van waarheid in, maar het is niet het hele verhaal”, legt hij uit.
„Zelfs als je btw zou heffen op vliegtickets, en ook accijns op kerosine zou invoeren om te compenseren voor alle maatschappelijke schade, dan nog zou een vliegticket heel goedkoop blijven. Het zou hoogstens twintig tot dertig euro duurder worden”, benadrukt Van de Weijer.
Met de trein op vakantie
„Voor een treinkaartje betaal je wel btw”, zegt Van de Weijer. „Maar wat veel mensen zich niet realiseren, is dat de trein behoorlijk wordt gesubsidieerd. Dat zit hem vooral in de kosten voor het aanleggen en onderhouden van het spoor, en dat is ontzettend duur. Die kosten worden nu grotendeels door overheden betaald. Als je dat eerlijk zou belasten, zou een treinkaartje zomaar twee- tot driehonderd euro duurder zijn. De trein is dus niet duur vanwege de rit zelf, maar vooral vanwege de dure infrastructuur erachter.”
Daarnaast wijst hij op de zogenaamde systeemwet, een wiskundig principe dat verklaart waarom treinnetwerken zoveel complexer en duurder zijn dan vliegverbindingen. „Als je twee punten met elkaar wilt verbinden, heb je één verbinding nodig. Bij drie punten zijn dat er drie. Maar bij vijf punten heb je al tien verbindingen nodig om elk punt rechtstreeks te koppelen. Dat aantal groeit steeds sneller naarmate je meer punten wilt verbinden.”
Vliegtuig goedkoper dan de trein
De expert concludeert waarom je dus, als je op de prijs wilt letten, toch beter het vliegtuig kunt pakken. „Als je vijftig steden rechtstreeks met elkaar wilt verbinden, kom je uit op zo’n 1225 verbindingen”, legt hij uit. „Natuurlijk kun je sommige verbindingen combineren, maar zelfs dan praat je al snel over zo’n duizend spoorlijnen. En dat gaat dan om lijnen van honderden kilometers die allemaal moeten worden aangelegd en onderhouden.”
Hij vergelijkt dit met luchthavens: „Daartegenover staat dat je voor diezelfde vijftig steden slechts vijftig luchthavens nodig hebt. De aanleg en het onderhoud daarvan is, vergeleken met een uitgebreid spoornetwerk, veel goedkoper. Daarom is vliegen zo efficiënt: je hebt minder infrastructuur nodig om hetzelfde aantal verbindingen te kunnen maken.”
Groot verschil
Het grote prijsverschil tussen trein- en vliegtickets levert ook kritiek op. Voor vakantiegangers maakt het de trein vaak onaantrekkelijk, zelfs als ze zich zorgen maken over de schadelijke impact van vliegen op het klimaat. Greenpeace UK was al eerder in de ticketprijzen gedoken en had 121 routes onderzocht op negen verschillende dagen. Zo ontdekten ze onder meer dat een treinkaartje Londen-Barcelona dertig keer zo duur is als een ticket voor het vliegtuig. Slechts een enkele keer is de trein nemen goedkoper dan het vliegtuig, op vrijwel alle routes.
Greenpeace eist daarom dat overheden simpele en betaalbare tickets introduceren voor treinreizen. In Oostenrijk gebeurt dat al, daar kun je voor 3 euro per dag met het openbaar vervoer door het hele land reizen. In Luxemburg is het ov helemaal gratis. Internationale reizen zijn wel weer een ander, complexer, verhaal.
„Vliegtuigen veroorzaken veel meer vervuiling dan treinen, dus waarom subsidiëren we die?”, aldus een woordvoerder van de milieuorganisatie. „De treinreis duurt meestal ook langer. Dat maakt het voor vakantiegangers onaantrekkelijk om de trein te pakken, zelfs als ze zich zorgen maken over de verwoestende werking van vliegen op het klimaat”, meent Greenpeace.
Vliegen duurder maken
Maar het tegengaan van goedkope vliegtickets is al lang aan de gang. De Nederlandse vliegtaks is de laatste jaren al flink verhoogd. Hoewel de vliegbelasting in 2022 zo’n 7,9 euro per persoon was, betaalde elke passagier die vanuit Nederland vloog vanaf 2023 een vliegbelasting van 26,43 euro. Die vliegbelasting is in 2025 weer omhooggegaan, naar 29,40 euro per passagier per vlucht.
Het doel van die verhoging is om vliegen duurder te maken en eerlijker te prijzen ten opzichte van andere vervoersmiddelen, zoals de trein. Vanaf 2027 wil de overheid de belasting weer aanpassen, zodat langere vluchten meer belasting betalen vanwege hun grotere impact op het klimaat.
Kan een specifieke zithouding in het vliegtuig de kans op trombose vergroten?
Deze drie dringen moet je nooit bestellen op een vlucht
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
