Sepsis kan even dodelijk zijn als een hartinfarct, maar toch is het een aandoening waar veel mensen nauwelijks iets van afweten. Vaak wordt het ten onrechte ‘bloedvergiftiging’ genoemd, terwijl sepsis in feite een op hol geslagen reactie is van het lichaam op een ernstige infectie.
Hoewel heftige ziekten zoals kanker, een hartinfarct of beroertes veel media-aandacht krijgen en er (overheids)campagnes voor bestaan, is dat bij sepsis minder het geval. Jaarlijks krijgen in Nederland zo’n 45.000 mensen te maken met sepsis. Daarvan belanden er ongeveer 10.000 op de intensive care. In sommige gevallen loopt het zelfs fataal af. Wat is sepsis precies? Hoe herken je het op tijd? En belangrijker nog: kun je het voorkomen?
Wat is sepsis?
Ineke Tegelaar uit Westervoort verloor door sepsis haar voeten, vertelt ze in de Gelderlander. Bij sepsis reageert het lichaam extreem heftig op een infectie, veroorzaakt door bijvoorbeeld een bacterie, schimmel, virus of parasiet. Deze reactie kan ontstaan bij aandoeningen zoals een blaasontsteking, longontsteking of hersenvliesontsteking. De klachten bij sepsis zijn ernstig: iemand wordt zo ziek dat organen zoals de longen of nieren beschadigd raken. In ernstige gevallen, zonder snelle behandeling, kan sepsis leiden tot het afsterven van ledematen, of zelfs tot de dood.
Wat sepsis zo gevaarlijk maakt, is dat de symptomen zich razendsnel kunnen ontwikkelen. Soms belandt iemand met sepsis in een zogenoemde septische shock: de bloeddruk daalt sterk en er komt te weinig bloed met zuurstof in de organen. Dat kan orgaanschade veroorzaken en uiteindelijk tot orgaanfalen leiden. Zonder snelle behandeling is dit dus levensbedreigend.
Symptomen van sepsis
Bij sepsis treden vaak ernstige symptomen op die wijzen op een ontregeling van het hele lichaam. Er kan sprake zijn van koorts of juist een te lage lichaamstemperatuur, een versnelde ademhaling in rust en een verhoogde hartslag.
Ook komen verwardheid, sufheid of extreme slaperigheid voor als symptomen. Het gezicht kan minder kleur hebben en je kunt last hebben van een heftig grieperig gevoel en spierpijn in het hele lichaam. Het is soms zo ernstig dat iemand niet meer op zijn benen kan staan. Daarnaast treden er klachten op die te maken hebben met de oorspronkelijke infectiebron, zoals hoesten, benauwdheid, pijn bij het plassen, buikpijn, misselijkheid, hoofdpijn of verminderde eetlust.
Oorzaken van de ziekte
Bij sepsis reageert het lichaam dus extreem heftig op een infectie, maar wat zijn dan precies de onderliggende oorzaken? Sommige gifstoffen kunnen sepsis veroorzaken, maar soms is de oorzaak van sepsis niet duidelijk. Zo kan iemand bijvoorbeeld sepsis ontwikkelen vanuit een blaasontsteking, zonder duidelijke klachten van die blaasontsteking, iets wat vooral bij ouderen voorkomt.
Sommige mensen, zoals mensen met een verzwakt afweersysteem, lopen een groter risico op deze aandoening. Een verminderde afweer kan ook het gevolg zijn van chemotherapie, langdurig gebruik van prednison of andere afweeronderdrukkende medicijnen, overmatig alcoholgebruik, of een chronische aandoening. Mensen boven de 70 jaar en mensen zonder milt, een orgaan dat zich linksboven in de buik bevindt, hebben een hoger risico.
De ziekte behandelen
Sepsis is te behandelen, maar: een snelle, medische behandeling is van levensbelang. Iemand met sepsis moet zo snel mogelijk naar het ziekenhuis worden gebracht, waar direct gestart wordt met het toedienen van vocht via een infuus. In het ziekenhuis worden verschillende onderzoeken gedaan om de oorzaak van de sepsis te achterhalen. Als de sepsis wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, wordt onmiddellijk gestart met antibiotica via het infuus.
In ernstige gevallen wordt de patiënt opgenomen op de intensive care. Ongeveer één op de vier mensen met sepsis overlijdt eraan.
Meer bewustzijn
Experts pleiten al langer voor meer bewustwording rondom sepsis. Volgens Peter Pickkers, internist bij het Radboudumc, is het hoog tijd voor een grootschalige overheidscampagne. In landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is dat al gebeurd, en met succes. Sindsdien is de bekendheid van sepsis daar dan ook toegenomen. „In het Verenigd Koninkrijk was er een parlementslid dat zelf sepsis had doorgemaakt”, vertelt Pickkers. „Dat gaf de urgentie voor een campagne een enorme boost.”
„Ik had er ook nog nooit van gehoord”, zegt ex-patiënt van sepsis Brenda Leusink. „Maar iedere minuut eerder handelen had mij betere kansen gegeven. Uiteindelijk mag ik nog van geluk spreken dat ik er alleen een ernstige vorm van astma aan heb overgehouden.”
De 37-jarige vrouw uit Almere dacht destijds dat ze een heftige griep had. Ze had drie dagen boven de 40 graden koorts: „Ik lag op de bank te googelen en zag dat ik alle symptomen van een longontsteking had.” Eenmaal in de wachtkamer was ze amper aanspreekbaar, een van de alarmsignalen van sepsis.
Ophef over ouderenzorg: ‘Zo ga je niet met deze mensen om’
Nieuw onderzoek naar Alzheimer: dit kunnen oorzaken zijn
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
